Toplumların değişmesinde dönüşmesinde omurgalı duruş sergileyen aydınların emekleri yadsınamaz bir gerçektir. Bu asil duruşu ortaya koyan aydınlar, canları pahasına söylenmesi ve yapılması gerekenleri söylemiş ve yapmışlardır. Örnek verilecek o kadar çok şahsiyeler vardır ki, her birisi bir diğerinden kıymetlidir. Hanefi mezhebinin kurucusu muhteşem insan, büyük imam, imam ı azam, şartlara ve konjonktüre teslim olmamış ve inandığı değerleri zalimlere haykırmaktan geri durmamış, asla ulufelere tevessül etmemiş, talebelerini de bu tür tuzaklardan uzak tutmuştur.

Asil duruşlu aydınların yanı sıra, çıkar ve koltuk sevdası uğruna küçüldükçe küçülen güya aydınlar ise, zalim ve dikta rejimlerine ram olarak haysiyet ve onurlarını daha yaşarlarken yetirmiş, toplum içinde zilletle yaşamaya mahkûm olmuşlardır. Halktan ve haktan yana tavır almaları gerekirken halkı ve hakkı ezmeyi benimsemiş zalimlerden yana tavır takınmışlardır.

Artık toplum içerisinde barınma olanağından yoksun bu insancıklar, dışlanmışlığın o dayanılmaz acısını ilelebet iliklerinde hissederek yaşayacaklardır.