24 Şubat 2022 tarihinde başlayıp halen devam etmekte olan Rusya-Ukrayna savaşı gün geçtikçe gerginliğini artırarak devam etmektedir. Rusya’nın Ukrayna saldırısına sebep olan en önemli faktörlerden biri NATO ve Avrupa Birliği (AB) uluslararası örgütlerinin doğuya doğru genişleme politikasını yürütmesidir.

Rusya’nın eski Sovyet ülkelerine yönelik dış politikası, 1993 yılından itibaren benimsediği ve bu coğrafyada etkinliğini devam ettirmeye dayanan Yakın Çevre Doktrini olmuştur. Bu bölgeyi kendi sahası olarak gören Rusya, Batı’nın bu coğrafyadaki faaliyetlerini kendine yönelik olarak algılayacağını ilan etmiştir.

ABD, NATO ve AB’nin 2008 yılında Gürcistan ile yakınlaşmasına engel olmak için Rusya Gürcistan’a savaş açarak hem “yakın çevre” olarak gördüğü bölgedeki devletlere hem de ABD, NATO ve AB’ye gözdağı vermiştir. Ancak son olarak Batı’nın Ukrayna ile yakınlaşması Moskova yönetimi tarafından bir tehdit olarak algılanmıştır. 2014 yılında Kırım’ı uluslararası hukuka aykırı bir biçimde ilhak eden Rusya daha sonra da Donetsk ve Luhansk bölgesindeki Rusya yanlısı ayrılıkçı grupları desteklemiş ve batı sınırlarındaki askeri faaliyetlerini yoğunlaştırarak Ukrayna’ya saldırmıştır.

Yaşanan bu savaşta Batı, Ukrayna’nın yanında yer alarak Rusya’ya karşı yaptırımlar uygulamıştır. Tüm yaptırımlara rağmen Rusya geri adım atmamış aksine Ukrayna’ya karşı saldırılarını artırmıştır. Kararlılıkla politikasını devam ettirmesinde atılacak geri adımın Rusya’nın bölgedeki ve uluslararası sistemdeki gücünün sorgulanmasına sebebiyet verecek olması da etkili olmuştur.

Son yaşanan bir gelişme olan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin,24 Şubat'ta başlayan Rusya-Ukrayna savaşının ardından ilk kez yurt dışı ziyaretini yaparak ABD'ye gitmesi savaşın seyrinde önemli bir olay olmuştur.

ABD kongresinde konuşma yapan ve Biden ile görüşen Zelenskiy, Kongre’de yaptığı konuşmada, Ukrayna’ya yönelik yapılan uluslararası yardımlar konusunda öncü rol oynayan ABD’ye yaptığı finansal destekler için teşekkür ederek, “Yaptığınız yardımlar bağış değil. Küresel güvenlik ve demokrasiye yapılmış bir yatırım” demiştir. Biden ile yapılan ortak basın toplantısında açıklamalar yapan Zelensky, Rusya ile “adil bir barışın” sağlanmasının Rusya’nın ülkesine yaşattığı acılar ve kendilerine dayatılan savaşın devam etmesi sebebiyle mümkün olmadığını ve Ukrayna’nın asla Rusya’ya boyun eğmeyeceğini ifade etmiştir.

Biden ise yaptığı açıklamada, Putin'in "kışı bir silah olarak kullandığını" belirterek, ABD'nin Avrupalı müttefiklerle birlikte Ukrayna'nın yanında yer almaya devam edeceğinin garantisini vermiştir. Putin’in savaşı durdurma niyetinin olmadığını, 1.85 milyar dolarlık yardım paketinin önümüzdeki günlerde Ukrayna’ya verileceğini söylemiştir. Bu yardımın patriot füze sistemlerini, tank ve diğer askeri ihtiyaçları kapsadığını açıklayan Joe Biden, “Ukrayna’ya 45 milyar dolarlık ek yardımın da Kongre’de imzalanmasını beklediğini dile getirmiştir. Bu yardımlar Ukrayna’nın enerji altyapısını Rus saldırılarına karşı korumasına, Rus füze ve insansız hava aracı saldırılarına engel olmasına yardım edecek Patriot füze sistemini de içermesi bakımından önem taşımaktadır.

Peki ABD’nin Ukrayna’ya yönelik bu yardımlarında çıkarı ne olabilir? Bunu birkaç maddeyle analiz edecek olursak;

1- Soğuk Savaş döneminde küresel sistemin iki kutbunu oluşturan ABD ve Sovyetler Birliği rekabetinin günümüzde Rusya Federasyonu ile ABD arasında devam etmesi ve ABD’nin kendine rakip gördüğü ülkelerden biri olan Rusya’yı askeri, ekonomik ve siyasi bakımdan zayıflatma çabası,

 2- Rusya’nın Suriye’de İran ile birlikte oluşturduğu koalisyonla artan nüfuzuna karşı Rusya’yı kendi bölgesel sorunlarıyla uğraşmaya yöneltmek,

3- Rusya’nın “Yakın Çevre Doktrini” çerçevesinde eski Sovyet ülkeleri üzerindeki etkisini azaltıp, bu ülkelerin Rusya’yı tehdit olarak algılamasını sağlayarak bu ülkelerle yakın ilişkiler kurmak,

4- İngiltere’nin AB’den ayrılması sonrasında oluşan AB dağılıyor mu, NATO’nun varlığı ile ilgili sorgulamalara karşı AB ve NATO üyesi ülkeler arasındaki işbirliğini artırmak,

5- ABD’nin küresel sistemde etkinliğini artırma ve kendi gücünü perçinleme çabası olarak değerlendirilebilir.

Son gelişmelere baktığımızda da 2020 yılında başlayan Covid-19 pandemi sonrası küresel sistemde ortaya çıkan ekonomik krizin yaşandığı bir ortamda ABD’nin Ukrayna’ya 45 milyar dolarlık bir ek yardım daha yapacak olmasının amacı, Ukrayna’da barışı sağlamaktan ziyade kendi çıkarları doğrultusunda savaşın devam etmesini desteklemek olarak yorumlanabilir. Burada savunulan Ukrayna’ya yapılan yardımların eleştirilmesi değil, ABD’nin bu desteklerinin arkasındaki çıkarlarının ne olabileceğini anlamaya çalışmaktır.